|
|
|
|
|
|
|
ΠΡΟΛΟΓΟΣ |
|
|
|
|
|
|
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ ΕΧΕΤΕ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ
ΣΑΣ είναι απόρροια μιας έντονης επιθυμίας του γράφοντος.
Είναι μια εξερεύνηση στον κόσμο της αρχαίας Ελλάδος με
κεντρικό άξονα την Σπάρτη, για τα περί του στρατεύματος,
επεξεργασμένο με την μέθοδο της ιχνηλασίας, για όλους
εμάς που δεν μας δόθηκε η αφορμή να διδαχτούμε αυτά τα
πράγματα στα μαθητικά μας χρόνια και που για τους
περισσότερους από εμάς αποτελούν άγνωστη γη. |
|
|
|
Η Σπαρτιατική Πολιτεία κατάφερε
να κρατήσει ερμητικά σφραγισμένα για αιώνες τα αρχεία
της, σε ό,τι αφορά τα πολιτικά της ζητήματα. Παρά τα
κείμενα των αρχαίων συγγραφέων που αναφέρονται σε αυτήν
και τα οποία κατάφεραν να φθάσουν ως τις ημέρες μας, εν
τούτοις, δεν έχουμε μια ξεκάθαρη και σαφή εικόνα για το
νομικό πλαίσιο της Πολιτείας. Ακόμη όμως, πιο βαθιά,
κρυμμένο μέσα στο άδυτο της σιωπής της, βρίσκεται το
μυστικό της στρατιωτικής της ισχύος. Προσπαθώντας να
ιχνηλατήσω τα απομεινάρια που άφησε στο διάβα της, η
δόξα και η φήμη για το αήττητο του στρατού της,
διαπίστωσα πως, υπέρτατος νόμος της Πολιτείας, ήταν η
τιμή, «και η τιμή ξέρει να κρατά το στόμα της κλειστό». |
|
|
|
Είναι κοινά παραδεκτό πως ένα
από τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ιστορικός
ερευνητής, κατά την αναδρομή του στο παρελθόν είναι το
διαδοχικό φιλτράρισμα που έχουν δεχθεί τα ιστορικά
γεγονότα, σε συνάρτηση με την υποκειμενική αντίληψη του
κάθε ιστορικού, από την άποψη, του πως αυτός
αντιλαμβάνεται τα γεγονότα. |
|
|
|
Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς,
συνέγραψαν για ιστορικά συμβάντα που απείχαν από την
εποχή τους εκατό, διακόσια, και άλλες φορές πάνω από
πεντακόσια έτη, χρονική απόσταση που από μόνη της φτάνει
ώστε να αλλοιωθούν τα ιστορικά δεδομένα. Δουλειά
επίπονη, πολλές φορές του ερευνητή - ιστορικού, που
θέλει να σέβεται τον εαυτό του και το αντικείμενο που
έχει καταπιαστεί, είναι να διακρίνει την αλήθεια πίσω
από τα «ιστορικά γεγονότα». |
|
|
|
Αν σκεφτούμε ότι μόλις ογδόντα
τέσσερις περίπου γενιές, μας χωρίζουν από την εποχή που
διεξήχθη η μάχη των Θερμοπυλών, το 48ο π.Χ. θα μας
βοηθήσει πολύ στο να κατανοήσουμε περισσότερο και να
απομυθοποιήσουμε τα δύο χιλιάδες τετρακόσια ενενήντα έτη
περίπου, που έχουν διαβεί από τότε, και που μας
δημιουργούν την εντύπωση μιας τρομακτικής σε απόσταση
εποχής. Στην πραγματικότητα, εκείνη η εποχή είναι πολύ
κοντινή μας, ανεξάρτητα εάν σήμερα τα πράγματα έχουν
κατά πολύ διαφοροποιηθεί από τότε. |
|
|
|
Η παρούσα εργασία, προτού να
περάσει στο κύριο θέμα της, επικεντρώνει περισσότερο την
προσοχή της στην παιδεία που προσέφερε η Πολιτεία στα
τέκνα της, εν μέρει στον τρόπο λειτουργίας του
πολιτεύματος, σε σχέση πάντοτε με το στράτευμα, στη
συνέχεια στον ρόλο που διαδραμάτισε ο νόμος του εφόρου
Επιταδέως, με την ρήξη που δημιούργησε στον θεσμό της
ισοπολιτείας και της ισονομίας. |
|
|
|
Γίνεται αναφορά επίσης σε μια
από τις αιτίες παρακμής της πόλεως, στα επακόλουθα
δηλαδή που είχε για τους πολίτες ομοίους, «η
αυτοκρατορική σταδιοδρομία» της Σπάρτης, με την εισαγωγή
πολύτιμων μετάλλων που ήταν υπό την μορφή νομισμάτων ή
και ακατέργαστων τεμαχίων ακόμη και την οποία ακολούθησε
η σταδιακή παρακμή των ηθών, και των εθίμων της πόλεως.
Άμεση συνέπεια των προαναφερθέντων, ήταν ο βαρύς
αντίκτυπος τους στο στράτευμα των Λακεδαιμονίων, που θα
αρχίσει με την σειρά του να αναδιπλώνεται. Ωστόσο
εκπλήσσει το γεγονός, ότι, παρά τα τρομερά σε ένταση και
συχνότητα χτυπήματα που δέχθηκε η Πολιτεία στην ιστορική
της πορεία, από εσωτερικούς, και εξωτερικούς εχθρούς,
είχε πάντοτε τα «ψυχικά» αποθέματα που τα όφειλε σε μια
«μαγιά» πολεμιστών πατριωτών, οι οποίοι δεν εξαλείφθηκαν
ποτέ από την ιστορία της να ανταποδίδει ισάξια τα
χτυπήματα. |
|
|
|
Στους περήφανους λόφους της
Σπάρτης δεν γεννήθηκε μόνο η Μεγάλη Ρήτρα του Λυκούργου
που αναγέννησε την Πολιτεία της Σπάρτης, γεννήθηκε και
μια ξεχωριστή ράτσα πολεμιστών, που ενέπνεαν το φόβο
αλλά και τον σεβασμό των αντιπάλων τους. Όλα τα παραπάνω
είναι άμεσα συνδεδεμένα με την «δομή τον στρατού των
Λακεδαιμονίων», που αναπτύσσεται στην συνέχεια του ανά
χείρας βιβλίου, όπως η εκπαίδευση και η στρατολόγηση, ο
τρόπος δράσης της φάλαγγος, και των βοηθητικών σωμάτων,
η φύση των εκστρατειών, και ο οπλισμός. Δεν παραλείπεται
η αναφορά στο ρόλο που διαδραμάτισε το οδικό δίκτυο της
εποχής, για τις ταχείες μεταφορές του στρατεύματος, όπου
και όποτε χρειαζόταν. Είναι ένα θέμα που αντλήθηκε από
τις μελέτες του κ. Γ. Α. Πΐκουλα. |
|
|
|
Τέλος, επαφίεται στην κρίση των
φίλων αναγνωστών το αν ευοδώθηκε ή όχι αυτή η προσπάθεια
μου να ρίξω έστω και ένα αμυδρό φως, σε μια πτυχή της
ιστορίας της αρχαίας Σπάρτης που έχει σκεπαστεί προ
πολλού από το πέπλο της λήθης. |
|
|
|
